Το Θέμα και η Φωτογραφία

Παρουσίαση βιβλίου

Το θέμα αυτού του βιβλίου είναι το θέμα της φωτογραφίας και αυτό από μόνο του το κάνει ελκυστικό ανάγνωσμα για το σοβαρό φωτογράφο (ερασιτέχνη ή επαγγελματία). Εφόσον η φωτογραφία έχει πάντα σχέση με το θέμα της (σε αντίθεση με άλλες τέχνες) γιατί δεν γράφονται βιβλία που να πραγματεύονται μόνο αυτή τη διάστασή της αναρωτιέται ο συγγραφέας...

Η φωτογραφία είναι η τεχνική και η τέχνη που πάντα μας βάζει  απέναντι σε ένα θέμα, απέναντι σε συγκεκριμένες εικόνες που είχε  ο φωτογράφος μπροστά στο φακό του και θέλησε να μας τις δείξει. Αυτό είναι το βασικό χαρακτηριστικό της και η μεγαλύτερη δυσκολία που πρέπει να ξεπεράσει ο δημιουργός που φιλοδοξεί να κάνει τέχνη.

Η ζωγραφική μπορεί να είναι όσο αφηρημένη θέλει και κανείς να μην αναρωτηθεί για το ποιο είναι το θέμα της. Η φωτογραφία όμως όσο και να παίξει με την τεχνική πάντα μας δείχνει κάτι συγκεκριμένο (σπάνιες οι εξαιρέσεις). Εδώ να σημειώσουμε ότι υπάρχουν δυο διαστάσεις του θέματος και αυτό τελικά την κάνει στα χέρια καλλιτεχνών τέχνη: α) το θέμα που δείχνει η εικόνα (π.χ. το πορτρέτο ενός ανθρώπου ή ένα αστικό τοπίο) και β) το θέμα που έχει στο μυαλό του ο φωτογράφος (όταν μας τη δείχνει, γιατί πολλές φορές την τραβάει αυθόρμητα) - π.χ. η απορία του για αυτό που συμβαίνει μπροστά του, ο φόβος του θανάτου ή η χαρά που κουβαλάει μια ανοιξιάτικη μέρα στη φύση...

O Παναγιώτης Παπαδημητρόπουλος στο βιβλίο του "Το Θέμα και η Φωτογραφία" υποστηρίζει ότι για να είναι μια φωτογραφία καλή πρέπει να ξεχωρίζει σε τρία επίπεδα: α) στο θέμα της, β) στο τρόπο που χειρίζεται τα μέσα του ο φωτογράφος (αν εξελίσσει για παράδειγμα την τέχνη της φωτογραφίας) και γ) στο πνεύμα που κουβαλάει, στην προσωπική ματιά του δημιουργού. Εδώ έχουμε να πούμε ότι είναι πολύ δύσκολο να διαχωρίσουμε μεταξύ τους αυτούς τους τρεις παράγοντες - μάλιστα στο υψηλό έργο τέχνης (και φωτογραφικής τέχνης) είναι αδύνατος αυτός ο διαχωρισμός (το θέμα και η μορφή είναι σφικτά δεμένα). 

Ο συγγραφέας αναφέρεται στη δύναμη που έχει το σύνολο από μια σειρά φωτογραφιών για να δείξει το όραμα ενός φωτογράφου, πιστεύει ότι δεν είναι δυνατόν αυτό να συμβεί με μια δυο φωτογραφίες. Σε αυτό συμφωνούμε. Υποστηρίζει όμως ότι χρειάζονται και κείμενα για να καταλάβουμε αυτό το όραμα - να γράφει ο φωτογράφος σκέψεις, λεζάντες, τίτλους (ακόμη και πάνω στη φωτογραφία) και γενικά να παρουσιάζει και κείμενα μαζί με τη δουλειά του. Αυτό όμως έρχεται σε αντίθεση με την αυτοδυναμία της φωτογραφίας ως τέχνης!

Στο βιβλίο παρουσιάζονται αναλύσεις φωτογράφων που έχουν ταυτιστεί με συγκεκριμένα θέματα, τα οποία όμως τα χειρίστηκαν με το δικό τους προσωπικό, ιδιαίτερο φωτογραφικό τρόπο ο καθένας. 

Επίσης έχει πολλές φωτογραφίες του συγγραφέα, οι οποίες αποτελούνται από διάφορες φωτογραφίες (φωτο-μοντάζ) και κείμενο. Ο Π.Π. υποστηρίζει ότι η φωτογραφία πρέπει να προχωράει και να πειραματίζεται, ενώ σημειώνει ότι είναι γενικά συντηρητική η στάση των περισσότερων φωτογράφων. Ενδιαφέρον σημείο είναι και η αναφορά του σε φωτογράφους που είχα τη διάθεση και την ικανότητα να πειραματιστούν με επιτυχία και με άλλες τέχνες (π.χ. ο William Klein με τον κινηματογράφο) και τελικά όπως είπε και κάποιος: Η φωτογραφία γίνεται τέχνη μόνο στα χέρια ενός καλλιτέχνη!

Παναγιώτης Παπαδημητρόπουλος, Το Θέμα και η Φωτογραφία,
University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2017