Εισαγωγή στη Φωτογραφία - παρουσίαση βιβλίου

Παρουσίαση βιβλίου

Phototography, A Critical Introduction 2006, επιμέλεια Liz Wells

Συνήθως οι ιστορίες της φωτογραφίας αναφέρονται στην εξέλιξη της φωτογραφικής τεχνολογίας και στο έργο κάποιων μεγάλων φωτογράφων. Αυτή η προσέγγιση θεωρείται ξεπερασμένη αφού φαίνεται να αγνοεί τα σημαντικότερα θέματα σε σχέση με τη φωτογραφία: το πώς συνδέεται με όλες τις πλευρές της ζωής μας - κοινωνικές, οικονομικές, πολιτικές, πολιτιστικές και ιδεολογικές - αλλά και πώς διαμορφώνει τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο και τον εαυτό μας.  

Η φωτογραφία στις διάφορες εκφάνσεις της (εμπορική, προσωπική, καλλιτεχνική) είναι μέρος ενός ευρύτερου πολιτιστικού πλαισίου, περιλαμβάνει αισθητικές συμβάσεις (που έρχονται κυρίως από τη ζωγραφική) και πολύ ιδεολογία. Είναι φορέας συγκεκριμένων μηνυμάτων που απευθύνονται σε ανθρώπους που μοιράζονται το ίδιο πολιτισμό. Μπορεί ο καθένας μας να παίρνει άλλα στοιχεία από μια φωτογραφία, αλλά όπως η γλώσσα που χρησιμοποιούμε εμπεριέχει πολύ ιδεολογία μέσα της, το ίδιο και η εικόνα. Αυτό είναι η αφετηρία κάθε σοβαρής συζήτησης για τη φωτογραφία: δεν είναι μόνο ότι βλέπουμε ή νομίζουμε ότι βλέπουμε, αλλά πολύ περισσότερα...

Όπως λέει και στην εισαγωγή του το βιβλίο, στοχεύει να καλύψει ένα κενό στη βιβλιογραφία και αφορά σπουδαστές φωτογραφίας, αλλά κι όλους τους σκεπτόμενους ανθρώπους. Βασίζεται σε πολλά άλλα βιβλία που αφορούν τα επιμέρους θέματά του και η πρωτοτυπία του είναι ότι συγκεντρώνει σε ένα τόμο  πολλές προσεγγίσεις και θεωρίες, με εύληπτο τρόπο, σωστή σειρά, και μέσα από την οπτική γωνία των συγγραφέων του.

 Αναφέρει επίσης ότι κανείς από τους συγγραφείς δεν ισχυρίζεται ότι είναι αντικειμενικός, ή ότι θα μπορούσε. Αυτό όμως καθόλου δεν  μειώνει τη συγκεκριμένη προσπάθεια, το αντίθετο, γιατί ενώ εμπεριέχει άποψη (αυτό  λέει κι ο τίτλος: Μια Κριτική Εισαγωγή), περιλαμβάνει αντιφατικές απόψεις και το σχετικό διάλογο που γίνεται όσο αφορά τις θεωρίες της φωτογραφίας. Και πηγές, πολλές πηγές κι αναφορές στα πάντα... Ονόματα φωτογράφων, θεωρητικών, βιβλίων, θεωριών και ορισμών τους, ειδών φωτογραφίας, φεστιβάλ, εκθέσεων, φωτογραφικών αρχείων, μουσείων, περιοδικών, βιβλιοθηκών, σελίδων στο ιντερνέτ κ.ά.  

Επίσης μέσα από μελέτες συγκεκριμένων παραδειγμάτων (case studies) όπως με τη φωτογραφία "Μητέρα Μετανάστρια" της Dorothea Lange, βάζει σε εφαρμογή τις ερμηνευτικές προσεγγίσεις που αναφέρει. Περιλαμβάνει εξάλλου 116 φωτογραφίες - παραδείγματα για τις έννοιες και πρακτικές που αναφέρει.

Ενδιαφέρει αυτό το βιβλίο τους φωτογράφους; Αν μιλάμε για φωτογράφους της καλλιτεχνικής φωτογραφίας (η οποία δεν είναι μία, αλλά πολλά είδη και διαφορετικές προσεγγίσεις στην πράξη και στη θεωρία) τότε δεν το συζητάμε καθόλου! Όλοι οι φωτογράφοι (υποθέτω) ξέρουν ότι η φωτογραφία δεν είναι η φωτογραφική μηχανή και οι ρυθμίσεις της με κάποιους κανόνες, αλλά το βλέμμα του φωτογράφου... Νομίζω όμως ότι ενδιαφέρει και τους φίλους που ασχολούνται με την εμπορική (εφαρμοσμένη) φωτογραφία. Οι ιδέες είναι έμπνευση για το φωτογράφο και τα όρια είναι πάντα σχετικά (να θυμηθούμε για παράδειγμα τον Man Ray που παράλληλα δημιουργούσε ως πρωτοπόρος καλλιτέχνης, αλλά και φωτογράφος μόδας).

Το βιβλίο Phototography, A Critical Introduction 2006, επιμέλεια Liz Wells, είναι μια εναλλακτική προσέγγιση στην ιστορία της φωτογραφίας που βασίζεται σε όλο το σύγχρονο προβληματισμό πάνω στην πρακτική και θεωρία της φωτογραφίας. Είναι επίσης αποτέλεσμα δουλειάς έξι συγγραφέων που ο καθένας τους είναι αξιόλογος:

Η Liz Wells που όπως είπαμε έχει τη συνολική επιμέλεια του βιβλίου, έχει γράψει, αλλά και συνεισφέρει και σε άλλα βιβλία, διδάσκει στο Πανεπιστήμιο του Πλίμουθ (Plymouth) και ειδικεύεται στα θέματα φωτογραφία και τοπίο, φωτογραφία και ταυτότητα. Η ίδια έχει γράψει το κεφάλαιο: "Σκέψεις για τη φωτογραφία: συζητήσεις παλιότερα και τώρα" (μαζί με τον Derrick Price) και το "Πάνω και πέρα από τους λευκούς τοίχους: η φωτογραφία ως τέχνη".  Ο D. Price (συγγραφέας και ερευνητής πάνω στη φωτογραφία, κινηματογράφο και λογοτεχνία) έγραψε και το "Επιτηρητές και επιτηρούμενοι: η φωτογραφία έξω και γύρω".

Γράφουν επίσης οι: Michelle Henning (καθηγήτρια στο University of West of England, συγγραφέας), δικό της είναι το μέρος του βιβλίου με τίτλο: "Το υποκείμενο ως αντικείμενο, φωτογραφία και ανθρώπινο σώμα, η Patricia Holland (συγγραφέας, καθηγήτρια και σκηνοθέτρια), γράφει το κεφάλαιο: "Είναι ωραίο να σκανάρεις.., προσωπικές φωτογραφίες και λαϊκή φωτογραφία", o Martin Lister (συγγραφέας και καθηγητής στο University of West of England) προσφέρει το κεφάλαιο: "Η φωτογραφία στην εποχή της ηλεκτρονικής εικόνας".

Τέλος η Anandi Ramamurthy (συγγραφέας και καθηγήτρια στο University of Central Lancashire) γράφει το "Θεάματα και ψευδαισθήσεις: η φωτογραφία και η καταναλωτική κουλτούρα" που φυσικά μας θυμίζει και την Κοινωνία του Θεάματος, το κλασικό βιβλίο του Γκι  Ντεμπόρ.

Για την παρουσίαση αυτή χρησιμοποιήσαμε το: Photography: A Critical Introduction, 3rd Edition, edited by Liz Wells, Routledge, London and New York 2006.

Στα ελληνικά κυκλοφορεί με τον τίτλο Εισαγωγή στη Φωτογραφία, από τις εκδόσεις Πλέθρον, 2007, σε μετάφραση και εισαγωγή της Πηνελόπης Πετσίνη.

Το άρθρο αυτό πρωτοδημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα του περιοδικού Photonet το Μάρτιο του 2018

Ανδρέας Κατσικούδης δάσκαλος φωτογραφίας, σκηνοθέτης