22 Ιουλ 2017

Από τη μινιμαλιστική στην εννοιολογική τέχνη

Η μινιμαλιστική τέχνη έχει μεγάλο κοινό στους φωτογράφους, χωρίς όμως όλοι να γνωρίζουν τις ρίζες και την παραδοχές της, ενώ η εννοιολογική τέχνη, παρόλο που συνηθίζει να χρησιμοποιεί τη φωτογραφία και επηρεάζει ακόμη όλες τις εκθέσεις σύγχρονης τέχνης (βλ. και Documenta 14), είναι πεδίο άγνωστο για τους περισσότερους φωτογράφους. Φυσικά και τα δυο κινήματα αναφέρονται στο βιβλίο που γράφω (Η φωτογραφία ως τέχνη).

Ο μινιμαλισμός έχει σαν κίνημα ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αν και όπως με τα περισσότερα (μήπως όλα;) κινήματα στην τέχνη, μπορείτε να δείτε αντιγραφή της αισθητικής του χωρίς να υπάρχει από πίσω η ανάλογη ιδεολογία (το ίδιο το κίνημα ισχυρίζεται ότι δεν υπάρχει κάτι τέτοιο, αλλά σίγουρα βασίζεται σε μια ολοκληρωμένη θεωρία...). Αναπτύχθηκε κυρίως τις δεκαετίες του '60 και του '70, ενώ είναι εμφανής η επίδρασή του ακόμη σε όλες τις μορφές τέχνης.

“Η τέχνη πρέπει να δημιουργεί ερωτήματα”, Μπρους Νάουμαν

Στο βιβλίο αυτό έκδοσης της Σχολής Καλών Τεχνών έχουμε μια ανθολογία κειμένων που έχει κάνει ο καθηγητής και συγγραφέας Νίκος Δασκαλοθανάσης. Τα κείμενα είναι καλλιτεχνών κι αυτό από μόνο του έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Ειδικά για την εννοιολογική τέχνη δεν ξέρω πώς αλλιώς να την προσεγγίσει κάποιος πέρα από τις παραδοχές των ίδιων των δημιουργών της! Η επιλογή είναι αντιπροσωπευτική (δεν κρύβονται οι αντιθέσεις ανάμεσα σε καλλιτέχνες και θεωρητικούς), ενώ πριν από κάθε κείμενο-άρθρο υπάρχει ο κριτικός σχολιασμός του συγγραφέα που βοηθάει πολύ στην κατανόηση και αξιολόγηση του.

“Η ιδέα γίνεται μια μηχανή που δημιουργεί τέχνη”, Σολ Λε Ουϊτ

Με ρίζες στο Dada και κυρίως στο υπονομευτικό κι ευφυές έργο του Marcel Duchamp η τέχνη τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου και στις αρχές του 21ου αιώνα δεν φαίνεται να ταιριάζει με τους ορισμούς που έχουν οι περισσότεροι άνθρωποι για αυτήν! Η ακμή της εννοιολογικής τέχνης ήταν τα χρόνια 1966-72, αλλά έκανε μια δυναμική επανεμφάνιση τη δεκαετία του 90.

Η εννοιολογική τέχνη χρησιμοποίησε και χρησιμοποιεί πολύ τη φωτογραφία (μαζί με το βίντεο και φυσικά το γραπτό λόγο).

Για παράδειγμα το 1969 στο Κρατικό Μουσείο του Λεβερκούζεν έγινε η έκθεση “Έννοια/Έννοια” (Konzeption/Conception) και τα περισσότερα έργα ήταν φωτογραφίες. Ο Σμίθσον παρουσίασε εικόνες βιομηχανικών κτιρίων από το Ρουρ, ο Μπερντ και Χίλα Μπέχερ φωτογραφίες ηλεκτρικών πυλώνων, ο Φούλτον τοπία που είχε περπατήσει, ο Ρούσα τις κοπέλες που είχε στην εφηβεία του κλπ.