Εικαστικές Δράσεις (βιβλίο)

Δανάη Χονδρού, Εικαστικές Δράσεις 

Διαβάζω χρόνια για τις διάφορες μορφές performance στα βιβλία ιστορίας τέχνης και κάποιες φορές είχα την τύχη να παρακολουθήσω κι από κοντά (το ετήσιο φεστιβάλ που κάνουμε ως ΔΙΑΦΡΑΓΜΑ 26 πάντα θα έχει κάποιες σχετικές δράσεις). Για πρώτη φορά όμως διαβάζω στα ελληνικά μια ολοκληρωμένη μελέτη για το θέμα.

Η μοντέρνα τέχνη και ο μεταμοντερνισμός εμπεριέχουν ως καλλιτεχνικά έργα γεγονότα, (άυλες) εικαστικές δράσεις (όπως τις ονομάζει η συγγραφέας), επιτελέσεις (όπως σε άλλα βιβλία αναφέρονται), πεφόρμανς (performance) όπως οι περισσότεροι τις ονομάζουν. Άλλα ονόματα (που έχουν σχέση και με την ιστορική τους εξέλιξη): happening, event, body art, aktion κ.ά.

Με πρωτοπόρους τους Φουτουριστές και συνεχιστές τους ντανταϊστές και σουρεαλιστές, από το ξεκίνημά τους είχαν κάτι το πρωτοποριακό που ήθελε άμεση ανταπόκριση από τον κόσμο, συχνά την πρόκληση και το σοκ, κι άλλες φορές απλά μια αλληλεπίδραση που δεν θα είχε κάτι για να πουληθεί και να αγοραστεί. Οι εικαστικές δράσεις μαζί με τα ready made έργα και την αντι-τέχνη των ντανταϊστών άλλαξαν τους ορισμούς της τέχνης.

Αυτό που μένει από μια περφόρμανς είναι το βίντεο και οι φωτογραφίες, μα πάνω από όλα οι προσωπικές εμπειρίες των θεατών και του καλλιτέχνη ή καλλιτεχνών (για πολλούς από αυτούς είναι μια λυτρωτική πράξη αυτής η μορφής έκθεση).

Πολλές από τις δράσεις που αναφέρονται θα αφήσουν άφωνο όσους δεν γνωρίζουν αυτή τη μορφή τέχνης και θα αναρωτηθούν "είναι τέχνη αυτό;". Δύσκολη ερώτηση, όχι τόσο για το τολμηρό των πράξεων και την παραδοξότητα πολλών από αυτών, όσο γιατί κάποιες φορές, ειδικά για κάποιους καλλιτέχνες, αμφισβητείς την ειλικρίνεια τους - αλλά τέχνη δεν είναι κι αυτό το παιχνίδι που παίζουν ορισμένοι πονηροί με μας; Αναφέρομαι στην εκτός ορίων προκλητικότητα κάποιων που φωνάζει από μακριά προσέξτε με, είμαι καλλιτέχνης, είμαι εδώ και θα γίνω νούμερο ένα! 

Γιατί στη σύγχρονη τέχνη όλα μπορούν να γίνουν μόδα και να βοηθήσουν άμεσα ή έμμεσα την τσέπη του καλλιτέχνη (δεν είναι από μόνο του κακό αυτό), ακόμη κι όταν παρουσιάζει δράσεις με το σώμα του για να αμφισβητήσεις τα πάντα. Από την άλλη υπάρχουν καλλιτέχνες που ορκίζονται στις δράσεις αυτές. Δεν έχω τίποτα να σου πουλήσω ή να σου επιβάλω, θέλω απλά να ζήσουμε μαζί μια εμπειρία που ίσως μας αλλάξει (έστω λίγο) και τους δυο - κι αυτό, ναι, είναι τέχνη!

Καλογραμμένο και εμπεριστατωμένο βιβλίο από άνθρωπο που αγαπάει την τέχνη και καταλαβαίνει τι γράφει και γιατί. Να το διαβάσετε (αν μη τι άλλο... ως ένα μάθημα δημιουργικότητας!).


Δανάη Χονδρού, Εικαστικές Δράσεις, εκδόσεις Απόπειρα, Αθήνα 2006

(Γράφω ένα βιβλίο για τη φωτογραφία ως τέχνη και πάνω από τα μισά βιβλία που έχω ήδη χρησιμοποιήσει ως βιβλιογραφία δεν έχουν άμεση σχέση με τη φωτογραφία, κάποια από αυτά ούτε καν με την τέχνη - νομίζω ότι θα βγει κάτι ενδιαφέρον!)