Οδηγός Ανάγνωσης της Ιστορίας της Φωτογραφίας

Οδηγός Ανάγνωσης της Ιστορίας της Φωτογραφίας

Όταν πριν από αρκετά χρόνια ξεκίνησα να διαβάζω ιστορία της φωτογραφίας δεν κατάλαβα τίποτα! Και πολύ περισσότερο δεν ήξερα αν τα στοιχεία τεχνολογικής εξέλιξης που διάβαζα και τα σκόρπια ονόματα που αναφερόντουσαν ως εκπρόσωποι των διαφόρων φωτογραφικών ειδών, θα με βοηθούσαν σε κάτι. Η αλήθεια είναι ότι δεν υπήρχαν τότε, στα ελληνικά τουλάχιστον, αρκετά βιβλία σαν αυτό του Α. Ζήβα. Τότε απευθύνθηκα στην ιστορία τέχνης (που κι αυτή δειλά δειλά έβαζε κεφάλαια για τη φωτογραφία μέσα στα βιβλία της) και βρήκα την άκρη - η φωτογραφία δεν είναι μόνη της, η φωτογραφία δεν είναι ανεξάρτητη από την υπόλοιπη τέχνη!

Τον τελευταίο καιρό διαβάζω εντελώς διαφορετικής προσέγγισης βιβλία, στα αγγλικά και στα ελληνικά, που έχουν μια λειτουργική προσέγγιση στη φωτογραφία. Ακόμη και όταν είναι ιστορικά, κι όχι θεωρητικά δοκίμια, βασίζονται στην συσχέτιση της τεχνολογίας με την τεχνική και την τέχνη. Στην αλληλεπίδραση των οικονομικών, κοινωνικών, πολιτικών και πολιτιστικών παραγόντων. Δεν υπάρχουν πια απλά ονόματα ξεχωριστών δημιουργών που στέκονται μόνα τους σε ένα βάθρο για να υποκλιθούμε στη μεγαλοφυΐα τους που περιβάλλεται από μια μυστηριώδη αύρα υψηλής τέχνης, απροσπέλαστης σε εμάς τους κοινούς θνητούς.

Οι σύγχρονες ιστορίες φωτογραφίας βάζουν τα πράγματα στη θέση τους και τους μεγάλους φωτογράφους στο ιστορικό τους πλαίσιο: ποιο εξοπλισμό είχαν διαθέσιμο, ποιες οι ιστορικές εξελίξεις διαμόρφωσαν το περιβάλλον τους, ποια αισθητικά ρεύματα τους άγγιξαν που και αυτά με τη σειρά τους αναπτύχθηκαν από ποιες συγκεκριμένες κοινωνικο-πολιτικές συνθήκες, ποιοι φωτογράφοι τους επηρέασαν;

Πικτοριαλισμός, καθαρή φωτογραφία, νέα αντικειμενικότητα, ανθρωπιστική φωτογραφία, φωτογραφία δρόμου στις διάφορες εκδοχές της, σουρεαλισμός και τα υπόλοιπα ρεύματα είναι παιδιά του καιρού τους και επηρέασαν άμεσα ή έμμεσα και τους φωτογράφους που δεν ήταν απλοί χειριστές του μέσου. Δεν μπορείς να καταλάβεις τι έχει γίνει στη φωτογραφία και γιατί απλά παραθέτοντας ιστορικά στοιχεία. Χωρίς την ιστορία της τέχνης, η ιστορία φωτογραφίας μοιάζει κουτσή.

Όταν ξεκίνησα να διαβάζω ιστορία φωτογραφίας μακάρι να υπήρχαν βιβλία σαν αυτό!

Κι αν κάτι δεν καταλάβετε, γιατί είναι μικρό και περιεκτικό, τότε ακολουθήστε τους δρόμους που δείχνει: ψάξτε τις λέξεις-έννοιες κλειδιά, δείτε περισσότερα έργα από τους ζωγράφους και φωτογράφους που προτείνει, διαβάστε και μια εισαγωγή στο μοντερνισμό και μια εισαγωγή στην ιστορία τέχνης - γιατί νομίζετε ότι όλα είναι εύκολα;

Εντάξει, έχω και εναλλακτική πρόταση: ελάτε στο τμήμα  φωτογραφίας προχωρημένων που κάνω να τα βρείτε έτοιμα όλα αυτά (αλλά και πάλι πρέπει, που να πάρει, να δουλέψετε!!!).

Το βιβλίο αυτό απευθύνεται σε σπουδαστές της φωτογραφίας, φωτογράφους, μελετητές της ιστορίας και όσους έχουν μια επαφή με τον γενικότερο χώρο των εικαστικών τεχνών. Το κείμενο δεν αποτελεί μια ακόμα ιστορία της φωτογραφίας, αλλά προτείνει έναν τρόπο ανάγνωσης των πρώτων εκατό χρόνων της με στόχο την κατανόηση των νεωτερισμών που το μέσο εισήγαγε στον εικαστικό χώρο. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο παρατίθενται πληροφορίες σχετικές με φαινόμενα που έπαιξαν σημαντικό ρόλο ως προς τον καθορισμό της εξελικτικής πορείας της φωτογραφίας.

(Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Αντώνης Ζήβας, Οδηγός Ανάγνωσης της Ιστορίας της Φωτογραφίας, 

Ο Πρώτος Αιώνας, Εκδόσεις Σμίλη, Αθήνα 2015