Τα Νοήματα της Φωτογραφίας

Παρουσίαση βιβλίου 

Αυτό το βιβλίο μπορεί να διαβαστεί σαν μια εναλλακτική σύντομη ιστορία της φωτογραφίας. Ο συγγραφέας αναφερόμενος σε επιλεγμένα ιστορικά γεγονότα που αφορούν την τεχνολογία και τις χρήσεις της φωτογραφίας, παρουσιάζει τις πολλές διαστάσεις της.

Τα θέματα που απασχολούν το βιβλίο αυτό είναι τα εξής:

Στον τόμο αυτό συγκεντρώνονται μελέτες για τη φωτογραφία, στις οποίες επιχειρείται να απαντηθούν ερωτήματα όπως:

- Πώς ακριβώς σημαίνει η φωτογραφία;
- Ποια είναι η γλώσσα που μιλάει;
- Γιατί η ίδια φωτογραφία έχει τόσο διαφορετικό νόημα για διαφορετικούς ανθρώπους;
- Τι ακριβώς διακυβεύεται στη διαμάχη για τις φωτογραφίες πολέμου και οδύνης;
- Έχει η ψηφιακή τεχνολογία επιφέρει το τέλος της φωτογραφίας, τουλάχιστον με τη μορφή που την ξέραμε;
- Ποιες είναι οι συνέπειες του γεγονότος ότι η ιστορία, είτε η προσωπική είτε η συλλογική, είναι πλέον για τους περισσότερους ταυτόσημη με τις παλιές φωτογραφίες; 

(Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Ο Πασχαλίδης χρησιμοποιώντας την κλασική σημειωτική (η φωτογραφία είναι και εικόνα και ένδειξη και σύμβολο) δίνει έμφαση στον υβριδισμό της: η φωτογραφία έχει πολλές χρήσεις, διαφορετικά νοήματα για τον καθένα και διαφορετική σχέση με την πραγματικότητα κάθε φορά.

Παρουσιάζει ως παράδειγμα το πώς χειρίζονται διαφορετικοί φωτογράφοι το πορτρέτο και το ανθρώπινο σώμα και πώς εμφανίζονται οι κοινωνικές συνθήκες και ο πόλεμος, ειδικά από τη στιγμή που μεσολαβούν τα ΜΜΕ μεταξύ του φωτογράφου και του κοινού.

Ασχολείται επίσης με τις αλλαγές που έφερε η ψηφιακή τεχνολογία στη φωτογραφία που όμως για πολλούς θεωρητικούς δεν είναι τόσο επαναστατικές - πάντα η φωτογραφία σήμαινε επεξεργασία και παραχάραξη της αλήθειας. Από τη μία υπάρχουν πολιτικοί που προσπαθούν να δείξουν αυτά που τους συμφέρουν κι από την άλλη καλλιτέχνες που μεταποιούν (πχ στο φωτομοντάζ του μεσοπολέμου) ή σκηνοθετούν εικόνες, για να εκφράσουν τη δική τους αλήθεια ή να κρίνουν άμεσα τους προηγούμενους.

Δεν είναι ευκολοδιάβαστο βιβλίο. Είναι όμως πολύ χρήσιμο σε αυτούς που ενδιαφέρονται θεωρητικά για τη φωτογραφία ως ιδιαίτερο είδος εικόνας: δυνατότητες, χρήσεις, λειτουργίες, περιορισμοί, κίνδυνοι...  

Τα νοήματα της φωτογραφίας

Γρηγόρης Πασχαλίδης
University Studio Press, 2012, 230 σελ.
ISBN 978-960-12-2103-8

Μου δάνεισε το βιβλίο η Κονδυλένια Μπούσμπουρα.