HOMO PHOTOGRAPHICUS

Φώτης Καγγελάρης, Homo Photographicus, 

Ψυχαναλυτικές και Φιλοσοφικές Διαστάσεις της Εικόνας,

 Εκδόσεις ΡΟΠΗ, 2016

Γιατί οι πάντες, σήμερα, φωτογραφίζουν τα πάντα χωρίς σταματημό; Μήπως, τελικά, ο άνθρωπος παίρνει την ταυτότητά του, όχι από το γεγονός ότι υπάρχει, αλλά από το γεγονός ότι παράγει εικόνες ως εικόνα ο ίδιος των εικόνων που παράγει; Φώτης Καγγελάρης, Homo Photographicus

Πολύ ενδιαφέρον βιβλίο που έλειπε από την ελληνική βιβλιογραφία κι αφορά τόσο τους φωτογράφους όσο και τους ψυχολόγους. Δεν μπορώ να πω ότι συμφωνώ με τα πάντα που γράφει, αλλά έτσι κι αλλιώς αυτό συμβαίνει με εμάς που τυχαίνει να ασχολούμαστε χρόνια με τη φωτογραφία και την ψυχολογία. Στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης παρακολούθησα πολλά μαθήματα που αφορούσαν τις βασικές σχολές ψυχολογίας και φυσικά συνέχισα και μόνος μου τη μελέτη και ξέρω ότι ακόμη και μέσα στην ψυχαναλυτική σχολή υπάρχουν πολλές προσεγγίσεις - με λίγα λόγια αισθάνθηκα ότι κάποιες ψυχαναλυτικές ερμηνείες του βιβλίου ήταν υπερβολικές. Αν θα σχολίαζα κάτι αρνητικά αυτό θα ήταν η εμμονή στο θάνατο που έτσι κι αλλιώς έχει η ψυχαναλυτική προσέγγιση...

Να αναφέρουμε μερικές σύντομες φράσεις του βιβλίου που δείχνουν το ύφος του συγγραφέα και μερικά από τα θέματα που πραγματεύεται:

 Όσο περισσότερο ταξιδεύω, τόσο λιγότερο καταλαβαίνω το γιατί, τόσο λιγότερο μιλάω για το ταξίδι...

Ας κλείσουμε, λοιπόν, τ΄ αυτιά μας στην κραυγή του Barthes: "Πάρτε πίσω τις εικόνες, θέλουμε την επιθυμία".

                                Ας βγάζουμε φωτογραφίες

Ίσως, άξιζε, εδώ, να λέγαμε κάτι για την “Εννοιολογική τέχνη”: μήπως με τις “εξυπνάδες” που παρουσιάζονται ενίοτε ως τέχνη και το “νόημα” που προσφέρουν αποκρύπτουν την έλλειψη “νοήματος” και γίνονται στυλοβάτες μιας αυταρχικής κοινωνίας, εκείνης της οικονομίας της αγοράς, που προσφέρει αφειδώς “νοήματα” υποταγής, κατανάλωσης και ενοχής;

Γιατί φωτογραφίζουμε;

Εδώ ο συγγραφέας ισχυρίζεται: Υπάρχει ένα ημιτελές πένθος στον σημερινό άνθρωπο, γιατί καμιά πραγματικότητα δεν του υπόσχεται αυτό που θα ήθελε να είναι. Σαν ο καθρέφτης της πραγματικότητας εντός της οποίας θα αναζητούσε την ιδανική εικόνα του εαυτού του, να έχει θρυμματιστεί δια παντός. Έτσι φωτογραφίζει... Φτιάχνει τη δική του πραγματικότητα. Παντού εικόνες, αν αποκλείσουν, να φτιάξουν ένα φράγμα για τον αποκλεισμό της "πραγματικής" πραγματικότητας. Μια πραγματικότητα από εικόνες για να μη βλέπουμε, μια πραγματικότητα από εικόνες, όχι για να θυμόμαστε, αλλά για να ξεχνάμε. Μια εικονική πραγματικότητα. 

Τέλος να αναφέρουμε ότι η ψυχαναλυτική σχολή  και η σημειολογία (ή καλύτερα σημειωτική) είναι δύο από τις βασικές θεωρητικές προσεγγίσεις της φωτογραφίας ως εφαρμογής κι ως τέχνης. Περισσότερα όταν ολοκληρώσω το βιβλίο μου: Η Φωτογραφία ως Τέχνη.