Η Σημειολογία στην Καθημερινή Ζωή

Πρόκειται για μια συλλογή άρθρων του συγγραφέα, γραμμένα στο παρελθόν και δημοσιευμένα σε διάφορα μέσα, αναφερόμενα σε παλιότερα γεγονότα, κάποια τοπικού (Ιταλία) ενδιαφέροντος, αλλά όλα καλογραμμένα και με σημαντικά συμπεράσματα ή έστω ερωτήματα που αφορούν κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο.

Με απλό τρόπο και συχνά ειρωνεία και χιούμορ, ο διάσημος πια συγγραφέας, αναφέρεται στα παράλογα της εποχής μας. Στην ανοησία των περισσότερων ανθρώπων, στην απατεωνιά των πολιτικών, στο σουρεαλισμό της καθημερινότητας.

Μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση πώς με λίγα λόγια εξηγεί το μηχανισμό δημιουργίας όλων των μεταφυσικών θεωριών (φυσικά και όλων των θρησκειών). Γράφει:

Πόσοι άνθρωποι πριν από μένα, κάτω από την επίδραση ενός τρόμου ή μιας ελπίδας, περίμεναν το λόγο του Θεού, ένα σημάδι των άστρων, την εξαγγελία της αναγέννησης ή της καταστροφής του κόσμου. Και ταυτόχρονα περίμεναν άλλα πράγματα πιο φυσικά, τη βροχή, τον ήλιο, το διάβα ενός ζώου. Και ξάφνου, από ασυνείδητο βραχυκύκλωμα, το σημάδι του μικρότερου συμβάντος μεταμορφώθηκε σε σημάδι του μεγαλύτερου. Η συγκυρία μιας χειρονομίας με μια συμφορά ήταν η αιτία να γίνει η χειρονομία ο φορέας (ή η αγγελία, ή η αιτία) της συμφοράς. Η συγκυρία μιας λέξης ή της εμφάνισης ενός ατόμου με την ικανοποίηση μιας ελπίδας έκανε τη λέξη και το άτομο να γίνουν "μαγικά", τα έκανε φορείς ή δημιουργούς ευτυχίας. Η παρουσία ενός άστρου έγινε οιωνός γονιμότητας. Η εμφάνιση ενός ατόμου έγινε απειλή θανάσιμων ατυχημάτων. Οι άνθρωποι έκαψαν μάγισσες, έχτισαν βωμούς, χτυπάνε ξύλο ή πιάνουν τα γεννητικά τους όργανα, λατρεύουν αγελάδες, σέβονται μάγους και ιέρειες, έτυχε να δεχτούν με χαρά πυρετούς κι επιληψίες, γιατί ήταν μήνυμα κάποιου "Άλλου".

Πριν λίγες μέρες το διάβασα και το βρήκα ιδιαίτερα επίκαιρο, από τη στιγμή που ζω κι εγώ στη χώρα του υπαρκτού σουρεαλισμού. Υπάρχει άραγε ελπίδα; Καταρχήν πώς θα γίνει τέτοια βιβλία να τα διαβάζουν κι αυτοί που τα χρειάζονται περισσότερο; Διαβάζουν όμως τίποτε άλλο εκτός από το ωροσκόπιό τους όλοι αυτοί; Γιατί το σχολείο μας δεν έχει τέτοια κείμενα στα βιβλία της γλώσσας;

Umberto Eco (Ουμπέρτο Έκο), Η Σημειολογία στην Καθημερινή Ζωή,

 Απόδοση - Επιμέλεια: Αντώνης Τσοπάνογλου, 

εκδ. Α. Μαλλιάρης - Παιδεία, Θεσσαλονίκη 1999